Zygmunt Gilewicz

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Zygmunt Gilewicz
Narkotyk
Ilustracja
Zygmunt Gilewicz (1934)
generał brygady generał brygady
Data i miejsce urodzenia

28 kwietnia 1880
Januszówka, Imperium Rosyjskie

Data i miejsce śmierci

15 września 1960
Warszawa, PRL

Przebieg służby
Lata służby

1914–1949

Siły zbrojne

Armia Imperium Rosyjskiego
Wojsko Polskie
Armia Krajowa
ludowe Wojsko Polskie

Formacja

I Korpus Polski

Jednostki

8 Batalion Sanitarny
8 Szpital Okręgowy

Stanowiska

dowódca batalionu
komendant szpitala

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa
wojna polsko-bolszewicka,
II wojna światowa (kampania wrześniowa, powstanie warszawskie)

Odznaczenia
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Niepodległości Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Walecznych (1920–1941) Złoty Krzyż Zasługi z Mieczami Złoty Krzyż Zasługi (II RP, nadany dwukrotnie) Złoty Krzyż Zasługi Medal 10-lecia Polski Ludowej Krzyż Ligi Obrony III Klasy (Estonia) Komandor Orderu Zasługi Wojskowej (Bułgaria) Medal Zwycięstwa (międzyaliancki)
Multimedia w Wikimedia Commons
Grób Zygmunta Gilewicza

Zygmunt Gilewicz, ps. „Narkotyk” (ur. 28 kwietnia 1880 w Januszówce, zm. 15 września 1960 w Warszawie) – polski lekarz, doktor nauk medycznych, powstaniec warszawski, profesor nadzwyczajny nauk wychowania fizycznego, generał brygady Wojska Polskiego i rektor AWF w Warszawie (1959–1960).

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Urodził się 28 kwietnia 1880 na Wołyniu[a]. Kształcił się w gimnazjum w Żytomierzu. Syn Mieczysława i Stefanii z Olszańskich[1]. W 1900 ukończył gimnazjum w Żytomierzu[1]. Następnie ukończył studia medyczne na Uniwersytecie Kijowskim[1]. Został asystentem w Klinice Chorób Wewnętrznych i w Katedrze Patologii. W 1912 uzyskał stopień doktora wszech nauk lekarskich. Został oficerem Armii Imperium Rosyjskiego, przydzielony do służby zdrowia. Brał udział w działaniach na froncie niemieckim w I wojnie światowej. Od 1917 do 1918 służył w I Korpusie Polskim w Rosji[1]. U kresu wojny pełnił stanowisko lekarza dywizji w formacjach polskich. Później był szefem sanitarny Zarządu Ziem Wołynia i Podola z ramienia Związku Wojskowych Polaków. Od lipca 1920 służył w Wojsku Polskim[1]. Został awansowany na stopień podpułkownika lekarza ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919[2][3]. Pełnił funkcję dowódcy batalionu sanitarnego w Lesku. W mieście praktykował jako lekarz. Wówczas, w 1923 był inicjatorem powołania i pierwszym prezesem Klubu Sportowego „Sanovia” Lesko i pełnił stanowisko prezesa do 1925[4]. W 1923 był dowódcą 8 batalionu sanitarnego w Toruniu[5][6]. W listopadzie 1925 przeniesiony został ze stanowiska dowódcy 8 batalionu sanitarnego w Toruniu na stanowisko komendanta 8 Szpitala Okręgowego w Toruniu[7]. Został awansowany na stopień pułkownika lekarza ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1928[8]. W 1928 był szefem Szefostwa Sanitarnego Okręgu Korpusu Nr VIII w Toruniu[9]. W 1929 został komendantem Szkoły Podchorążych Sanitarnych w Warszawie. W październiku 1931 wyznaczony został na stanowisko dyrektora Centralnego Instytutu Wychowania Fizycznego w Warszawie[10]. W 1938 został przeniesiony w stan spoczynku. Na emeryturze prowadził praktykę lekarską w Warszawie i działalność społeczno-oświatową.

We wrześniu 1939 ochotniczo zgłosił się do Wojska Polskiego. Był szefem sanitarnym przy Zarządzie Głównym PCK podczas obrony Warszawy. Podczas okupacji działał w AK pod pseudonimem „Narkotyk”, był ordynatorem szpitala PCK w Milanówku, prowadził wykłady na tajnym studium wychowania fizycznego.

Podczas powstania warszawskiego był lekarzem w placówkach szpitalnych na Starówce, później w Śródmieściu. Po wojnie prowadził działalność w dziedzinie wychowania fizycznego. Od 24 lipca 1946 do 25 lutego 1948 był przewodniczącym Państwowej Rady Wychowania Fizycznego i Przysposobienia Obronnego i równocześnie wykładowca, potem kierownikiem Katedry Teorii i Metodyki Wychowania Fizycznego w AWF w Warszawie. 22 lipca 1947 mianowany na stopień generała brygady. Od 31 maja 1948 był profesorem nadzwyczajnym nauk wychowania fizycznego. 16 grudnia 1949 formalnie zakończył służbę wojskową. Później był dziekanem wydziału, prorektorem, a od września 1959 do śmierci rektorem AWF.

Autor kilkudziesięciu prac naukowych, w tym kilku książek. Uznawany za jednego z czołowych twórców polskiej teorii wychowania fizycznego. Orędownik i propagator sportu i wychowania fizycznego.

Jego żoną była Halina z Mianowskich (1881–1956).

Zmarł 15 września 1960 w Warszawie i został pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kwatera A22-1-23/24)[11][12].

Ordery i odznaczenia[edytuj | edytuj kod]

Upamiętnienie[edytuj | edytuj kod]

Na budynku polikliniki wojskowej przy ul. Szumana w Toruniu została ustanowiona tablica pamiątkowa poświęcona gen. dr. Zygmuntowi Gilewiczowi.

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Rocznik Oficerski 1928 wskazał datę urodzenia 16 kwietnia 1880. Rocznik Oficerski 1932 wskazał datę urodzenia 29 kwietnia 1880.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c d e Stanisław Łoza (red.), Czy wiesz kto to jest?, (Przedr. fotooffs., oryg.: Warszawa : Wydaw. Głównej Księgarni Wojskowej, 1938.), Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe : na zam. Zrzeszenia Księgarstwa, 1983, s. 203.
  2. ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 1198.
  3. ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 1079.
  4. ↑ Ryszard Grzyb: Sanovia Lesko wczoraj i dziś. Lesko: 2010. ISBN 978-83-932349-0-5.
  5. ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 1168.
  6. ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 1061.
  7. ↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 128 z 27 listopada 1925 roku.
  8. ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 725.
  9. ↑ a b Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 709.
  10. ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 321, 829.
  11. ↑ Miejsce pochówku gen. prof. Zygmunta Gilewicza (1880-1960) [dostęp z dnia: 2016-01-20]
  12. ↑ Lista pochowanych. Zygmunt Gilewicz. um.warszawa.pl. [dostęp 2018-03-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-06-18)].
  13. ↑ M.P. z 1933 r. nr 235, poz. 255 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
  14. ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 321.
  15. ↑ M.P. z 1925 r. nr 102, poz. 438 „za zasługi położone dla armji na polu służby zdrowia”.
  16. ↑ M.P. z 1937 r. nr 260, poz. 411 „za zasługi na polu przysposobienia wojskowego i wychowania fizycznego”.
  17. ↑ Zarządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej. Nadanie Krzyża Zasługi. „Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych”. Nr 2, s. 38, 11 listopada 1937. 
  18. ↑ M.P. z 1955 r. nr 99, poz. 1387 - Uchwała Rady Państwa z dnia 14 stycznia 1955 r. nr 0/124 - na wniosek Przewodniczącego Głównego Komitetu Kultury Fizycznej.
  19. ↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych nr 13/1934, s. 231
  20. ↑ Zarządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej. „Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych”. Nr 2, s. 20, 11 listopada 1936. 

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Józef Budziak: Dzieje Leska 1918–1939. Lesko: BOSZ, 2001, s. 155–156. ISBN 83-87730-31-9.
  • Czesław Marmura, Poczet komendantów Wojskowej Szkoły Sanitarnej, Oficerskiej Szkoły Sanitarnej, Szkoły Podchorążych Sanitarnych w: 80 lat wyższego szkolnictwa medycznego w Wojsku Polskim 1922–2002, praca zbiorowa pod redakcją Mirosława Wdowczyka, Wojskowa Akademia Medyczna im. gen. dyw. Bolesława Szareckiego, Łódź 2002.
  • Janusz Królikowski, Generałowie i admirałowie Wojska Polskiego 1943–1990, t. I:A–H, Toruń 2010.
  • Zygmunt Gilewicz. lekarzepowstania.pl. [dostęp 2018-03-27].
  • Zygmunt Gilewicz. e-wietor.pl. [dostęp 2018-03-27].
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Zygmunt_Gilewicz&oldid=73602728”